Sahityapedia
Login Create Account
Home
Search
Dashboard
Notifications
Settings
26 Sep 2021 · 1 min read

रामायण: ज्ञानवृष्टि

विश्वविख्यात: श्लोक: महर्षि वाल्मीकी—
“जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी”
(इह अस्ति राष्ट्रे निर्माणे सम्पूर्ण: कड़ी)

एकम् रूपम महर्षि भारद्वाजे, सम्बोधित: राम:—
मित्राणि धन धान्यानि प्रजानां सम्मतानिव ।
जननी जन्म भूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी ॥

द्वे रूपम देव राम:, सम्बोधित: लक्ष्मण: —
अपि स्वर्णमयी लङ्का न मे लक्ष्मण रोचते ।
जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी ॥

•••

______________________________________________
* हिन्दी भावार्थ:—

विश्वविख्यात श्लोक रचे महर्षि वाल्मिकी।
“जननी और जन्मभूमि है स्वर्ग से बड़ी।।”
(यही है सम्पूर्ण राष्ट्र निर्माण की कड़ी)

विश्व विख्यात उपरोक्त श्लोक का प्रयोग दो बार हुआ है। दोनों प्रसंगों का संक्षिप्त विवरण हिन्दी में नीचे उल्लेखित है:—

(1.) मित्राणि धन धान्यानि प्रजानां सम्मतानिव ।
जननी जन्म भूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी ॥

एक जगह महृषि भारद्वाज, प्रभु श्रीराम को सम्बोधित करते हुए यह श्लोक गुनगुनाते हैं। इसका हिन्दी भावार्थ है: “मित्र, भले ही धन्य, धान्य आदि भौतिक वस्तुओं का वसुन्धरा में अत्यधिक सम्मान है। किन्तु हे नरश्रेष्ठ मर्यादा पुरषोत्तम राम ‘माता व मातृभूमि का स्थान ‘स्वर्ग’ (यहाँ समस्त भौतिक व लौकिक सुखों से अभिप्राय:) से भी कहीं ऊँचा है।”

(2.) अपि स्वर्णमयी लङ्का न मे लक्ष्मण रोचते ।
जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी ॥

दूसरी जगह प्रभु श्रीराम, अपने अनुज लक्ष्मण जी से आचार्य रावण की सोने की लंका को देखकर कहते हैं, “हे भ्राता लक्ष्मण! यद्यपि यह सम्पूर्ण लंका सोने की बनी है, अतः इसमें मेरी लेशमात्र भी रुचि नहीं है। अर्थात ‘माता व मातृभूमि का स्थान ‘स्वर्ग’ (यहाँ सोने की लंका से अभिप्राय:) से भी कहीं ऊँचा है।”

Language: Sanskrit
3 Likes · 1 Comment · 1009 Views
📢 Stay Updated with Sahityapedia!
Join our official announcements group on WhatsApp to receive all the major updates from Sahityapedia directly on your phone.
Books from महावीर उत्तरांचली • Mahavir Uttranchali
View all
You may also like:
ये रंगो सा घुल मिल जाना,वो खुशियों भरा इजहार कर जाना ,फिजाओं
ये रंगो सा घुल मिल जाना,वो खुशियों भरा इजहार कर जाना ,फिजाओं
Shashi kala vyas
*कौन-सो रतन बनूँ*
*कौन-सो रतन बनूँ*
Poonam Matia
जीवन एक मैराथन है ।
जीवन एक मैराथन है ।
तारकेश्‍वर प्रसाद तरुण
" फ़साने हमारे "
Aarti sirsat
माँ
माँ
लक्ष्मी सिंह
दो घूंट
दो घूंट
संजय कुमार संजू
संसार में
संसार में
Brijpal Singh
रंगीला बचपन
रंगीला बचपन
Dr. Pradeep Kumar Sharma
तेवरी
तेवरी
कवि रमेशराज
हे परम पिता परमेश्वर,जग को बनाने वाले
हे परम पिता परमेश्वर,जग को बनाने वाले
सुरेश कुमार चतुर्वेदी
माना  कि  शौक  होंगे  तेरे  महँगे-महँगे,
माना कि शौक होंगे तेरे महँगे-महँगे,
Kailash singh
दिहाड़ी मजदूर
दिहाड़ी मजदूर
Satish Srijan
दिल तोड़ना ,
दिल तोड़ना ,
Buddha Prakash
20)”“गणतंत्र दिवस”
20)”“गणतंत्र दिवस”
Sapna Arora
पलटूराम में भी राम है
पलटूराम में भी राम है
Sanjay ' शून्य'
श्रोता के जूते
श्रोता के जूते
नंदलाल सिंह 'कांतिपति'
नींद में गहरी सोए हैं
नींद में गहरी सोए हैं
महावीर उत्तरांचली • Mahavir Uttranchali
मौन अधर होंगे
मौन अधर होंगे
सुशील मिश्रा ' क्षितिज राज '
नेह निमंत्रण नयनन से, लगी मिलन की आस
नेह निमंत्रण नयनन से, लगी मिलन की आस
पंकज पाण्डेय सावर्ण्य
इतनी खुबसूरत नही होती मोहब्बत जितनी शायरो ने बना रखी है,
इतनी खुबसूरत नही होती मोहब्बत जितनी शायरो ने बना रखी है,
पूर्वार्थ
🙏
🙏
Neelam Sharma
" एकता "
DrLakshman Jha Parimal
दिल का भी क्या कसूर है
दिल का भी क्या कसूर है
सुखविंद्र सिंह मनसीरत
!! घड़ी समर की !!
!! घड़ी समर की !!
Chunnu Lal Gupta
गीतिका
गीतिका
डाॅ. बिपिन पाण्डेय
*सर्वप्रिय मुकेश कुमार जी*
*सर्वप्रिय मुकेश कुमार जी*
Ravi Prakash
Life through the window during lockdown
Life through the window during lockdown
ASHISH KUMAR SINGH
"चाह"
Dr. Asha Kumar Rastogi M.D.(Medicine),DTCD
कुर्सी के दावेदार
कुर्सी के दावेदार
Shyam Sundar Subramanian
■ बिल्ली लड़ाओ, रोटी खाओ अभियान जारी।
■ बिल्ली लड़ाओ, रोटी खाओ अभियान जारी।
*Author प्रणय प्रभात*
Loading...